Ierse wake

Gewoonten en tradities

In Ierland zijn er bepaalde gebruiken en tradities rond de dood. Hier kunt u lezen over Ierse Wakes.
De Irish Wake is misschien wel een van de bekendste begrafenistradities die met Ierland worden geassocieerd. De wake, het glorieuze afscheid van overleden geliefden, is een prominent onderdeel van de Ierse begrafenistradities, maar komt in het moderne Ierland steeds minder voor en is in de steden vrijwel onbekend geworden. Maar in veel plattelandsgebieden wordt de praktijk van het waken over de overledene vanaf het moment van overlijden tot aan de begrafenis nog steeds gevolgd en is het een belangrijk onderdeel van het rouwproces, vandaar dat veel Ierse begrafenissen, buiten de steden, nog steeds worden voorafgegaan door een wake.

De oorsprong van de wake gaat waarschijnlijk terug tot de oude joodse gewoonte om het graf, of de grafkamer, van een onlangs overleden familielid drie dagen lang ongesloten te laten alvorens het uiteindelijk te sluiten.

Een recenter verhaal, dat vrijwel zeker een mythe is, is dat de traditie van de wake in Ierland is ontstaan als gevolg van de frequente loodvergiftiging bij drinkers van stout uit tinnen vaten. Een symptoom van deze malaise is een catatonische toestand die lijkt op de dood, waaruit de lijder na een periode van enkele uren tot een dag of zo kan herstellen, tot opluchting van degenen die letten op tekenen van een dergelijk ontwaken.

Wat ook de oorsprong is, het lijdt geen twijfel dat de ceremonie van de wake troost biedt aan hen die een geliefde hebben verpleegd tijdens een terminale ziekte of die door een ramp zijn weggerukt zonder de kans om afscheid te nemen. Het is een gelegenheid om het leven van de overledene te vieren in het gezelschap van zijn of haar familie en vrienden en om het afscheid voor de laatste keer te markeren. Een wake is een scène van zowel verdriet als vreugde, omdat het einde van dat leven wordt gemarkeerd, maar het leven zelf wordt herdacht en gekoesterd.

Waar wordt een wake gehouden?

Een wake wordt meestal gehouden bij de overledene thuis, of bij een naast familielid. Het komt steeds vaker voor, vooral in steden, dat de traditionele wake wordt vervangen door een ‘viewing’ in een uitvaartcentrum. De directe familie van de overledene zal in het uitvaartcentrum aanwezig zijn en de protocollen zijn vergelijkbaar met die van een thuiswake.
Als er een wake of een bezichtiging plaatsvindt, staat er in het overlijdensbericht normaal gesproken ‘opbaring te…’ en wordt vervolgens het adres vermeld. Bij een wake is de locatie meestal duidelijk, omdat er veel auto’s buiten staan en er vaak mensen voor het huis staan te praten.
Gewoonlijk wordt het lichaam minstens één nacht opgebaard, gedurende welke familie, buren, vrienden, collega’s en kennissen het huis bezoeken om hun respect te betuigen.

Wie woont een wake bij?

Als u de overledene kende, of een familielid van de overledene kent, dan kunt u de wake bijwonen. U hoeft niet te wachten tot u wordt uitgenodigd. Gewoonlijk wordt een wake bijgewoond door familie, verwanten, buren, vrienden, collega’s, school- en studievrienden en kennissen. Staat er echter op het overlijdensbericht ‘huis besloten’, dan is de wake beperkt tot de directe familie en genodigden.
Het is niet gebruikelijk dat kinderen een wake bijwonen, tenzij zij naaste familie zijn van de overledene.
Mannen komen vaak ’s avonds laat naar het huis van de wake en zitten ’s nachts bij het lichaam. Naaste mannelijke buren en vrienden doen dit vaak vrijwillig, zodat de familie wat rust krijgt.

Hoe is de sfeer en hoe moet ik me kleden?

De sfeer is respectvol en u kunt zowel lachen als huilen horen als mensen verhalen over de overledene ophalen.
Kleed u respectvol en vermijd opzichtige kleuren.

Wat moet je doen als je het “wake house” binnengaat?

Gewoonlijk wordt u bij binnenkomst in het “wake house” begroet door een familielid van de overledene, die u begeleidt naar de plaats waar het lichaam is opgebaard. Zo niet, dan zal iemand uit de omgeving van de familie u de weg wijzen. Schud de hand van degene die u ontmoet en betuig uw medeleven.
Verwacht veel mensen die thee drinken, broodjes, koekjes en gebak eten en kletsen – zelfs in de kamer waar het lichaam is opgebaard.
De naaste familieleden zitten meestal naast het lichaam, dat meestal in een kist ligt. Ga naar hen toe, geef ze een hand en condoleer ze. Het is soms moeilijk om te weten wat je moet zeggen, en de mensen zullen dit begrijpen omdat het een ongemakkelijke situatie is.

Blijf even staan en kijk naar het lichaam; in die tijd kunt u een gebed uitspreken. Sommige mensen raken de handen of het hoofd van het lijk enkele seconden aan of sprenkelen wat wijwater (dat vaak op een nabijgelegen tafel ligt) op het lichaam. Het beste advies is om te kijken wat anderen doen en hun voorbeeld te volgen.
Nadat u de familie hebt ontmoet, handen hebt geschud en het lichaam hebt bekeken, is het gebruikelijk om plaats te nemen en even te praten met de aanwezigen. Verwacht een kopje thee aangeboden te krijgen. Het is tegenwoordig minder gebruikelijk om alcohol te drinken.Een aanvaardbare tijd om bij de wake te blijven varieert van 10 minuten tot enkele uren, afhankelijk van hoe goed u de familie kent. Naaste buren en vrienden bieden zich vaak aan om te helpen in de keuken (thee en broodjes maken en serveren) of om andere klusjes te doen, zoals op de kinderen passen, boodschappen doen enz.

Wat meenemen naar een wake

Niets is verplicht, maar veel mensen nemen een condoleancekaart mee en leggen die op de tafel naast de kist of op de kist.
Alleen als je de familie heel goed kent, neem je iets mee naar een wake, hoewel dat door de familie altijd op prijs wordt gesteld, omdat het zo’n vermoeiende en stressvolle tijd is. Typische dingen die naaste familieleden, buren en vrienden kunnen meenemen zijn broodjes, cake en koekjes.
Naaste buren kunnen stoelen, serviesgoed en theekannen aanbieden voor de duur van de wake.

Wanneer een wake bijwonen

Als u geen naast familielid of vriend van de overledene of de familie bent, is het meest gebruikelijke tijdstip om aanwezig te zijn tussen 17.00 en 20.00 uur.
De uiterste tijd om aanwezig te zijn verschilt van provincie tot provincie, maar vaak gaat een wake de hele nacht door en is het gebruikelijk dat naaste buren, familieleden en vrienden ’s nachts bij het lichaam blijven zitten, zodat de familie wat rust krijgt. Als u bij het huis bent tegen de tijd dat het lichaam moet worden opgehaald, moet u vroeg genoeg vertrekken om de naaste familie de tijd te geven de overledene de laatste eer te bewijzen.
Vaak ziet u een gastenboek in de gang van het waakhuis. U moet dit tekenen, zodat de familie weet wie er op bezoek is geweest en iedereen kan bedanken.

Wat zie ik bij een wake of bezichtiging?

U kunt verwachten dat het lichaam van de overledene zichtbaar is in een open kist in het huis of het uitvaartcentrum.
Meestal is het lichaam gekleed in de beste kleren, maar bedekt met een lijkwade vanaf de borst naar beneden. Het hoofd en de handen zijn zichtbaar.
Als het bovenlichaam in de dood is verminkt, wordt de kist gesloten.
Het is gebruikelijk dat alle gordijnen in het waakhuis gesloten zijn, maar dat één raam open blijft in de kamer waar de overledene ligt.
Spiegels in het huis, vooral die in de kamer waar het lichaam ligt, mogen worden afgedekt of naar de muur worden gedraaid.